Arne Garborg

norsk forfattar


Arne Garborg var ein norsk naturalistisk forfattar frå Jæren.

Arne Garborg

Opningslinjer

endre

Haugtussa


Teke frå Wikikilden

Informasjon
Opphav: Arne Garborg

Kjelde:«Til deg» (dikt)
Haugtussa (diktsamling)
År: 1895
Sitattype: Førstelinje

Stikkord
Jæren
landskap
dikting
tileigningar
natur
heiar
myrer
heilo
hegre

Til deg, du Heid og bleike Myr
med Bukkeblad,
der Hegre stig og Heilo flyr,
eg gjev mitt Kvad.

 
Hei i Hå.


 

Til deg, du Heid og bleike Myr
med Bukkeblad,
der Hegre stig og Heilo flyr,
eg gjev mitt Kvad.


Den burtkomne Faderen


Teke frå Den burtkomne Faderen på Wikikilden
Opphavleg tekst:
«Eg hadde levt som den burtkomne Sonen og var som han komen i Naud; men daa eg som han søkte heim att, var Faderen burte.»

Informasjon
Opphav: Arne Garborg

Kjelde:Den burtkomne Faderen (roman)
Opphavleg mål: Landsmål
År: 1899
Sitattype: Førstelinje
Kontekst: Frå opninga av romanen.

Stikkord
søner
fedre
manglar
likningar
bibelsoger
«Eg hadde levd som den bortkomne sonen og var som han komen i naud; men då eg som han søkte heim att, var faderen borte.»
 
'Den bortkomne sonen' av Auguste Rodin.


 

«Eg hadde levd som den bortkomne sonen og var som han komen i naud; men då eg som han søkte heim att, var faderen borte.»


Fred


Teke frå Romanen Fred
Opphavleg tekst:
«Utanfor, i Vest, bryt Have paa mot ei sju Milir lang laag Sandstrand. Det er sjølve Have. Nordhave breidt og fritt, ukløyvt og utøymt, endelaust. Svartgrønt og salt kjem det i veldig Rulling veltande inn or dei vestlege Himlar, drivi av Storstormane fraa Nordisen og Kanalen, køyrande sine fakskvite Brimhestar fram or Havskodda, so Skumskavlen stend, durande sin djupe Æveheims Orgetone fraa dei ytste Avgrunnar. So støyper det seg mot Strandi og krasar seg sund i kvit Foss, med Dunk og Dýn og lange Brak, døyande burt i døyvt Dunder.»

Informasjon
Opphav: Arne Garborg

Kjelde:Fred (roman)
Opphavleg mål: Landsmål
År: 1892
Sitattype: Førstelinje
Kontekst: Frå opninga av romanen.

Stikkord
havet
Nordsjøen
Jæren
endeløyse
strender
fridom
heilskap
stordom
«Utanfor, i vest, bryt havet på mot ei sju miler lang låg sandstrand. Det er sjølve havet. Nordhavet breitt og fritt, ukløyvt og utøymt, endelaust.»
 
Nordsjøen bryt mot stranda.


 

«Utanfor, i vest, bryt havet på mot ei sju miler lang låg sandstrand. Det er sjølve havet. Nordhavet breitt og fritt, ukløyvt og utøymt, endelaust.»


Opphavleg tekst:

«for med en Kvinde gaar en Mand under, og uden en Kvinde kan han ikke leve»

Informasjon
Opphav: Arne Garborg

Kjelde:Trætte Mænd (roman)
Opphavleg mål: Riksmål
År: 1891

Stikkord
samliv
menn
kvinner
undergang
kjærleik
øydelegging
«For med ei kvinne går ein mann under, og utan ei kvinne kan han ikkje leva»
 
Karikatur frå første halvdel av 1800-talet.


 

«For med ei kvinne går ein mann under, og utan ei kvinne kan han ikkje leva»



Teke frå Wikikjelden
Opphavleg tekst:

«Og Gleda svell i den unge Barm;
gløymd er baade Strid og Sutir og Harm,
og Live stormar og strøymer.
Hugen leikar og Augo lær,
Elsken gløder og Hjarta slær;
det er Stundir ein aldri gløymer.»


Informasjon
Opphav: Arne Garborg

Kjelde:«Ungdom» (dikt)
Haugtussa (diktsamling)
År: 1895

Stikkord
ungdom
livet
glød
hjarte
elsk

Livet stormar og strøymer.
Hugen leikar og augo lær,
Elsken gløder og hjarta slær;
det er stunder ein aldri gløymer.

 
Ungdom frå Lamitan i Filippinane.


 

Livet stormar og strøymer.
Hugen leikar og augo lær,
Elsken gløder og hjarta slær;
det er stunder ein aldri gløymer.



Teke frå Wikikjelden

Informasjon
Opphav: Arne Garborg

Kjelde:«Nedveg» (dikt)
I Helheim (diktsamling)
År: 1901

Stikkord
sortering
livet
ende
tap
portar
død
sjølvrealisering
straff

Ut vert sigta og brende upp
her attum den myrke Port
alle som søkte i Live seg sjølve
og sumla seg sjølve burt.

 
'Helvetesporten' av Auguste Rodin.


 

Ut vert sigta og brende upp
her attum den myrke Port
alle som søkte i Live seg sjølve
og sumla seg sjølve burt.



Teke frå Wikikilden
Opphavleg tekst:
«Ja her er stillt. Ingen Feber i Lufti; inkje Staak elder Gòv av det Store Kappsprang. Det er eit anna Aarhundrad her. Eg kjenner stundom det eg ikkje hev visst um paa mange Aar: det fell Ro paa meg; eg kviler. Og eg drøymer um aa lura Dauden endaa i nokre Aar. For me priser Dauden, men me elskar Live.»

Informasjon
Opphav: Arne Garborg

Kjelde:Den burtkomne Faderen (roman)
IV
Opphavleg mål: Landsmål
År: 1899

Stikkord
døden
livet
«Me priser dauden, men me elskar livet.»


 

«Me priser dauden, men me elskar livet.»



Informasjon
Opphav: Arne Garborg
Kjelde:«Om pengar» (dikt)
Seinare bruk

Delar av diktet «Om pengar» blei sitert av kong Harald i H.M. Kongens nyttårstale 2009

Stikkord
pengar
verdiar
kvalitet

Skalet av alle ting kan ein få for pengar.
Men ikkje kjernen; den er ikkje for pengar

 
Earthbound av Evelyn de Morgan


 

Skalet av alle ting kan ein få for pengar.
Men ikkje kjernen; den er ikkje for pengar


Om uro i sinn og sjel

endre
Teke frå Wikikilden

Informasjon
Opphav: Arne Garborg

Kjelde:Den burtkomne Faderen (roman)
Kapittel XII
Opphavleg mål: Landsmål
År: 1899

Stikkord
fred
uro
«Eg fær aldri Fred. Eg er sjølv denne Uro som aldri stillnar.»
 
Höstvegetationsbild från Torne Träsk (1910) av Leander Engström.


 

«Eg fær aldri Fred. Eg er sjølv denne Uro som aldri stillnar.»



Teke frå Wikikilden

Informasjon
Opphav: Arne Garborg

Kjelde:«Vinter-Storm» (dikt)
Haugtussa (diktsamling)
År: 1895

Stikkord
stormar
bråk
tankar
vind
lindring

Aa lat det bure, aa lat det braka;
la Huse riste og Tufti skaka!
Lat brotne allting som brotne kann!
Det døyver Tankane litegrand.

 
'Den komande stormen' av Asher Brown Durand.


 

Aa lat det bure, aa lat det braka;
la Huse riste og Tufti skaka!
Lat brotne allting som brotne kann!
Det døyver Tankane litegrand.

Opphavleg tekst:

«Her og der uppetter Bakkar og Rés kryp laage Hus ihop i Smaakrullar som søkjande Livd. I den tette Lufti hildrar dei seg halvt burt, sveiper seg i Torvrøyk og Havdis som i ein Draum; stengde og stille ligg dei burtetter Viddine som Tusseheimar. Rundt Husi skimtar det fram bleike grøne Flekkir av Aaker og Eng som Øyar i Lyngviddi; kvar Bìte og kvar Lepp er avstengd og innlødd med Steingjerde som lange Røysir. I desse Heimane bur Folke.»

Informasjon
Opphav: Arne Garborg

Kjelde:Fred (roman)
Opphavleg mål: Landsmål

År: 1892
Sjå òg
Stikkord
Jæren
bustader
grender
steingardar
hus
norsk landskap
åkrar
«Her og der oppetter bakkar og res kryp låge hus ihop i småkrullar som søkjande livd. I den tette lufta hildrar dei seg halvt bort, sveiper seg i torvrøyk og havdis som i ein draum; stengde og stille ligg dei burtetter viddene som tusseheimar. Rundt husa skimtar det fram bleike grøne flekkar av åker og eng som øyar i lyngvidda; kvar bite og kvar lapp er avstengd og innlødd med steingjerde som lange røyser. I desse heimane bur folket.»
 
Frå Obrestad på Jæren. (Foto: Ruth Hetland)


 

«Her og der oppetter bakkar og res kryp låge hus ihop i småkrullar som søkjande livd. I den tette lufta hildrar dei seg halvt bort, sveiper seg i torvrøyk og havdis som i ein draum; stengde og stille ligg dei burtetter viddene som tusseheimar. Rundt husa skimtar det fram bleike grøne flekkar av åker og eng som øyar i lyngvidda; kvar bite og kvar lapp er avstengd og innlødd med steingjerde som lange røyser. I desse heimane bur folket.»