1890-åra

1880-åra - 1890-åra - 1900-åra
1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899
1890-åra på Wikipedia - 1890-åra på Commons

Reklame for Coca Cola frå 1890-talet.

Sakprosa frå 1890-åraEndra

Teke frå nn:Norske Gaardnavne

Opphavleg tekst:

«Blandt Landsfolket er ikke liden Tilbøielighed til at betragte disse Udtaleformer som noget, der kan være godt nok til dagligt Brug, men som det ikke passer sig at bruge hverken i Skrift eller ligeoverfor Folk, der ikke selv tale Bygdemaal.»

Informasjon

Opphav: Oluf Rygh

Kjelde:Norske Gaardnavne (bok)
Opphavleg mål: Riksmål

År: 1897
Kontekst: Rygh i forordet til Norske Gaardnavne.

Sjå òg

«Han hadde to slag plagg, eit av vadmål til kvardags og eit av fint ty til sundags»

Stikkord

norsk
uttale
normert språk
folkespråk
skriftspråk

diglossi
by og land

«Blandt landsfolk er det ikkje uvanleg å sjå på desse uttaleformene som noko som kan vera godt nok til kvardags, men som det ikkje passar seg å bruka verken i skrift eller overfor folk som ikkje sjølv talar bygdemål.»

Bonde framfor teksten «Das schadet nit» ('Det gjer ikkje noko' på ustandard tysk), av Sebald Beham (1500-1550).

«Blandt landsfolk er det ikkje uvanleg å sjå på desse uttaleformene som noko som kan vera godt nok til kvardags, men som det ikkje passar seg å bruka verken i skrift eller overfor folk som ikkje sjølv talar bygdemål.» Oluf Rygh

Teke frå Sitert av John Lubbock, 1st Baron Avebury i The Use of Life, chapter IV: "Recreation"

Opphavleg tekst:

«Sunshine is delicious, rain is refreshing, wind braces us up, snow is exhilarating; there is really no such thing as bad weather, only different kinds of good weather.»

Informasjon

Opphav: John Ruskin

Kjelde:The Use of Life (bok)
År: 1894

Periode: Viktoriatida

Sjå òg

«Det finst ikkje dårleg vêr, berre dårlege klede.»

Stikkord

vêr
optimisme
mogleik

«Det finst eigentleg ikkje noko slikt som dårleg vêr, berre ulike typar godvêr.»

Sky-studiar av Ruskin.

«Det finst eigentleg ikkje noko slikt som dårleg vêr, berre ulike typar godvêr.» John Ruskin

Prosa frå 1890-åraEndra

Teke frå Den burtkomne Faderen på Wikikilden

Opphavleg tekst:

«Og dei røynde sin Visdom og sine Sjaa-glas, og rekna seg gjenom Himlar og Heimar og ransaka Stjernetaakur og Avgrunnar; men dei sagde: «Faderen er burte, og me finn han ikkje.»»

Informasjon

Opphav: Arne Garborg

Kjelde:Den burtkomne Faderen (roman)
Opphavleg mål: Landsmål
År: 1899
Kontekst: Frå første kapittelet.

Stikkord

visdom
vitskap
manglar
fedrar
Gud

«Faderen er borte, og me finn han ikkje.»

«Faderen er borte, og me finn han ikkje.» Arne Garborg

Opphavleg tekst:

«for med en Kvinde gaar en Mand under, og uden en Kvinde kan han ikke leve»

Informasjon

Opphav: Arne Garborg

Kjelde:Trætte Mænd (roman)
Opphavleg mål: Riksmål
År: 1891

Stikkord

samliv
menn
kvinner
undergang
kjærleik

øydelegging

«For med ei kvinne går ein mann under, og utan ei kvinne kan han ikkje leva»

Karikatur frå første halvdel av 1800-talet.

«For med ei kvinne går ein mann under, og utan ei kvinne kan han ikkje leva» Arne Garborg

Teke frå Romanen Fred

Opphavleg tekst:

«Utanfor, i Vest, bryt Have paa mot ei sju Milir lang laag Sandstrand. Det er sjølve Have. Nordhave breidt og fritt, ukløyvt og utøymt, endelaust. Svartgrønt og salt kjem det i veldig Rulling veltande inn or dei vestlege Himlar, drivi av Storstormane fraa Nordisen og Kanalen, køyrande sine fakskvite Brimhestar fram or Havskodda, so Skumskavlen stend, durande sin djupe Æveheims Orgetone fraa dei ytste Avgrunnar. So støyper det seg mot Strandi og krasar seg sund i kvit Foss, med Dunk og Dýn og lange Brak, døyande burt i døyvt Dunder.»

Informasjon

Opphav: Arne Garborg

Kjelde:Fred (roman)
Opphavleg mål: Landsmål
År: 1892
Sitattype: Førstelinje
Kontekst: Frå opninga av romanen.

Stikkord

havet
Nordsjøen
Jæren
endeløyse
strender

fridom
heilskap
stordom

«Utanfor, i vest, bryt havet på mot ei sju miler lang låg sandstrand. Det er sjølve havet. Nordhavet breitt og fritt, ukløyvt og utøymt, endelaust.»

Nordsjøen bryt mot stranda.

«Utanfor, i vest, bryt havet på mot ei sju miler lang låg sandstrand. Det er sjølve havet. Nordhavet breitt og fritt, ukløyvt og utøymt, endelaust.» Arne Garborg

Teke frå http://www.hamsun.dk/

Opphavleg tekst:

«Kjærligheten er Guds første Ord, den første Tanke som sejlet gennem hans Hjærne. Da han sa: Bliv lys! blev det Kjærlighet.»

Informasjon

Opphav: Knut Hamsun

Kjelde:Victoria (roman)
Opphavleg mål: Riksmål
År: 1898

Stikkord

kjærleik
Gud
byrjingar
tankar
lys

skaping

Bibelen

«Kjærleiken er Guds første ord, den første tanken som siglde gjennom hjernen hans. Då han sa: Bli lys! blei det kjærleik.»

Del av Education (1890), glasmåleri av Louis Comfort Tiffany og Tiffany Studios, med personleggjeringa av Light - Love - Life i midten.

«Kjærleiken er Guds første ord, den første tanken som siglde gjennom hjernen hans. Då han sa: Bli lys! blei det kjærleik.» Knut Hamsun

Poesi frå 1890-åraEndra

Teke frå Wikikilden

Informasjon

Opphav: Arne Garborg

Kjelde:«Vinter-Storm» (dikt)
Haugtussa (diktsamling)
År: 1895

Stikkord

stormar
bråk
tankar
vind
lindring

Aa lat det bure, aa lat det braka;
la Huse riste og Tufti skaka!
Lat brotne allting som brotne kann!
Det døyver Tankane litegrand.

'Den komande stormen' av Asher Brown Durand.

Aa lat det bure, aa lat det braka;
la Huse riste og Tufti skaka!
Lat brotne allting som brotne kann!
Det døyver Tankane litegrand.

Arne Garborg

Teke frå Wikikjelden

Opphavleg tekst:

«Han rettar ut si bleike blaa Hand;
ho skjelv av Uro og Otte.
Men daa den Møy skuld’ kysse den Mann,
daa hadde han Munn som ei Rotte.
«Aa Jesus» — Ho bed
um Frelse og Fred
og sig i Uvìt av Benken ned.»

Informasjon

Opphav: Arne Garborg

Kjelde:«Lage» (dikt)
Haugtussa (diktsamling)
År: 1895

Stikkord

kyss
uhygge
forføring
underjordiske
forvandling

hender
munnar
rotter
uro

Han rettar ut si bleike blaa Hand;
ho skjelv av Uro og Otte.
Men daa den Møy skuld’ kysse den Mann,
daa hadde han Munn som ei Rotte.